Renovatie Koopvaardersschutsluis
Renoveren met de winkel open
Elke dag openen en sluiten de imposante deuren van de Koopvaardersschutsluis zich voor een stoet van binnenvaartschepen, vissersboten en recreatievaart. Ze vormen de doorgang tussen het Noordhollandsch Kanaal en de Waddenzee – tussen zoet en zout water, tussen binnenland en zee. Maar in stilte knaagde er iets aan deze belangrijke zeesluis.
In 2015 werd ontdekt dat een agressieve bacterie het staal van de damwanden van de Koopvaardersschutsluis aantast. Onderzoek wees uit dat de staaldikte smaller werd en er zelfs gaten in de damwand ontstonden. Uiteindelijk zou de sluis kunnen bezwijken. De opdracht was helder: ingrijpen vóór het te laat is. Maar hoe? Je kunt zo’n economisch belangrijke toegangspoort niet zomaar stilleggen, laat staan het water pauzeren.
In september 2021 werd het contract gegund aan Van Hattum en Blankevoort. In een bouwteam met de opdrachtgever, de provincie Noord-Holland, werd een oplossing bedacht die past bij wie we zijn: een renovatie mét water, mét de sluis in bedrijf.
Jetgrouten
Renoveren zonder droogleggen – het klinkt als een paradox. Maar precies dat is wat we doen bij de Koopvaardersschutsluis. In plaats van de bestaande, aangetaste damwanden te verwijderen, bracht Van Hattum en Blankevoort in samenwerking met onze funderingsspecialisten van VSF een tijdelijke bouwkuip aan. Sindsdien bouwen we een nieuwe wand direct achter de aangetaste damwand.
De techniek die dit mogelijk maakt heet jetgrouten. Vanuit de bouwkuip boren we gaten door de betonnen ontlastvloer. Vervolgens wordt onder hoge druk (400 bar) een mengsel van cement en water – grout – in de bodem geïnjecteerd. Door die hoge druk vermengt het grout zich met de ondergrond. Zo ontstaan er kolommen van verstevigde grond: verticale cilinders van zo’n 11 meter diep. Naast elkaar, dambordsgewijs en overlappend aangebracht vormen de kolommen samen de nieuwe wand.
Per zijde brengen we ongeveer 340 van deze kolommen aan. Samen vormen ze een massieve nieuwe wand van 4 meter breed, 80 meter lang en 11 meter diep. Onzichtbaar en oerdegelijk.
Duurzaamheid
Bouwen met impact betekent ook zo min mogelijk impact op de omgeving. Bij de renovatie van de Koopvaardersschutsluis is extra aandacht voor duurzaamheid en circulariteit. Het ‘afval’ dat tijdens het werk overblijft, wordt namelijk gebruikt als nieuwe grondstof.
Bij het jetgrouten komt een zogenoemde retourspoeling vrij. Dit is een mix van cement, water en zand. Normaal wordt dit materiaal afgevoerd en gestort, wat niet duurzaam is.
Op het terrein van de Koopvaardersschutsluis staat een installatie die het cement, water en zand weer van elkaar scheidt door middel van centrifuge. Die onderdelen worden vervolgens weer hergebruikt in de bouw van de sluis en het schone water gaat terug in het kanaal. Bijkomend voordeel is dat er geen transport nodig is om de grote hoeveelheden retourspoeling af te voeren. Dit scheelt weer in de uitstoot van CO₂.
Vervangings- en renovatieopgave (V&R)
De renovatie van de Koopvaardersschutsluis is daarmee niet alleen een lokaal vraagstuk, maar onderdeel van een veel grotere beweging. In heel Nederland naderen honderden bruggen, sluizen en waterwerken het einde van hun technische levensduur. De nationale vervangings- en renovatieopgave is urgent – en groeit. Dit project laat zien hoe we die uitdaging het hoofd kunnen bieden: doordacht, duurzaam en met zo min mogelijk hinder voor omgeving en gebruik.